کلسترول خون چیست؟

کلسترول یک نوع چربی (لیپید) است که از مواد مهم غشا (پوسته سلولی) به‌حساب می‌آید که در خون هم وجود دارد. کلسترول خون از دو منبع اصلی برای بدن تامین می‌شود: از طریق مصرف غذاهای مختلف و از طریق تولید در کبد انسان.

انواع کلسترول چیست؟

طبق توضیحات بالا دو نوع کلسترول داریم:

1. کلسترول غذایی: این کلسترول در غذاهایی که مصرف میکنیم وجود دارد. کلسترول غذایی بافت بسیار شبیهی به پروتئین، چربی و شکر دارد و اگر بر روی بسته‌بندی غذاها دقت کرده باشید، میزان این کلسترول را نمایش می‌دهد.
2. کلسترول خون: به کلسترولی که در کبد ساخته می‌شود و در خون انسان وجود دارد گفته می‌شود. اندازه این کلسترول در تعیین سلامتی ما انسان‌ها نقش دارد. این کلسترول را در آزمایشگاه‌ها اندازه‌گیری می‌کنند. کلسترول خون یا همان چربی خون 4 نوع کلی دارد:

• لیپوپروتئین کم چگالی: همان عامل بیماری های قلبی و عروقی است که لیپوپروتئین LDL نام دارد.
• لیپوپروتئین پر چگالی: همان عاملی که کمک می‌کند LDL از بدن دفع شود، لیپوپروتئین HDL است.
• لیپوپروتئین خیلی کم چگالی: این لیپوپروتئین بسیار شبیه LDL است که نام آن VLDL می‌باشد.
• تری‌گلیسیرید: این نوع چربی خیلی کم چگالی است. کالری اضافی، الکل یا قند خون در بدن تبدیل به تری‌گلیسیرید می‌شود. و در سلول‌های بدن ذخیره می‌گردد.

کلسترول خوب و کلسترول بد چیست؟

لیپوپروتئین LDL بر روی دیواره‌های رگ‌ها می‌چسبد و یک ماده سخت را تشکیل می‌دهد. این کلسترول باعث بیماری‌های قلبی می‌شود و به آن کلسترول بد می‌گویند. لیپوپروتئین HDL این کلسترول‌های سخت شده و چسبیده در دیواره رگ‌ها را برداشت می‌کند. و باعث می‌شود عملکرد قلب و رگ‌ها نرمال باشد. به همین دلیل به آن کلسترول خوب گفته می‌شود. بنابراین هرچه میزان کلسترول خوب نسبت به کلسترول بد، بیشتر باشد بدن سالم‌تری خواهیم داشت.

عوامل افزایش‌دهنده کلسترول خون؟

مهم‌ترین عوامل افزایش کلسترول خون شامل ارث، رژیم غذایی، مصرف دخانیات، مشروبات الکلی، ورزش، سن و جنسیت، وزن و قند خون است.

• • ارث: این عامل نسبتا خطرناک است و باید همیشه میزان کلسترول خون ارثی چک شود.
  • رژیم غذایی: در رژیم غذایی اگر دقت نشود که مصرف غذاهای چرب اشباع (مانند گوشت قرمز یا روغن‌های گیاهی که از نارگیل، نخل، و کاکائو تهیه می‌شوند) کنترل نشود باعث بروز بیماری‌های مختلفی می‌شود.
  • مصرف دخانیات: انواع دخانیات باعث می‌شود به سطح رگ‌های بدن آسیب وارد شود و عروق آماده جذب LDL شوند. همینطور مصرف دخانیات جذب HDL را به شدت کاهش می‌دهد.
  • مشروبات الکلی: همانطور که قبلا توضیح داده شد مصرف الکل در بدن باعث تشکیل تری‌گلیسیرید می‌شود که بسیار خطرناک می‌باشد.
  • ورزش نکردن: ورزش مهم‌ترین دشمن چربی خون است. این عامل اساسی می‌تواند سطح HDL را به شدت افزایش دهد. با افزایش HDL رگ‌های خونی بدن به صورت نرمال عمل خواهند کرد.
  • سن و جنسیت: با افزایش سن، کاهش فعالیت جسمی و گذراندن طول عمر طبیعی کم‌کم عملکرد بدن کاهش می‌یابد. و همین موضوع باعث می‌شود سطح چربی خون بالا برود. پس در سنین بالا باید چربی خون اندازه گیری شود.
  • وزن: وزن بدن و میزان کلسترول بد در خون رابطه مستقیم دارد. به همین علت با افزایش وزن، چربی خطرناک نیز افزایش پیدا می‌کند.
  • قند خون: وقتی فردی دچار دیابت می‌شود عملکرد کلیه آن فرد نامنظم شده است و نمی‌تواند سطح قند خون را کنترل کند. با افزایش قند خون و تبدیل شدن به چربی خطرناک فرد دچار بیماری‌های بیشتری می‌گردد.

اندازه مناسب کلسترول خون؟

روش‌های پیشگیری از افزایش چربی خون؟

شاید سخت‌ترین کار در تنظیم چربی خون، از بین بردن لذت‌هایمان باشد. همه ما غذاهای سرخ‌کردنی را دوست داریم. اما چطور آن را کنار بگذاریم؟ پیشنهاد ما این است که کنار نگذارید! مصرف آن را به شدت کاهش دهید و با برنامه ریزی مصرف کنید. به طور مثال در ماه فقط 2 مرتبه. مهم‌ترین اقدام شما تغییر در رژیم غذایی، و تغییر در روش زندگی خودتان است. که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• کاهش مصرف غذاهای دارای چربی اشباع
• کم کردن غذاهای سرخ کردنی در برنامه غذایی
• ترک دخانیات (ما پیشنهاد میکنیم به صورت دوره‌ای مصرف دخانیات را کاهش دهید. قبل از ترک انواع دخانیات علت شروع مصرف را پیدا کنید. و مواردی که در دخانیات باعث لذت بردن شما می‌شود را کاهش دهید.)
• ورزش کردن (لازم نیست ورزش‌های سخت را تصور کنید! فقط کافیست در روز سه مرتبه، هر بار ده دقیقه پیاده روی تند انجام دهید. معجزه کاهش چربی خون را خواهید دید!)
• خوردن میوه و سبزیجات و انواع کامل غلات باعث می‌شود سوخت و ساز بدن شما کمی افزایش یابد و همین باعث افزایش چربی سوزی و اضافه شدن سطح HDL در بدن شود! پس گیاهان را فراموش نکنید. آنها دوستان شما هستند!
• خواب کافی و منظم، بدن ما مثل یک کارخانه کاملا دقیق عمل می‌کند. برای عملکرد درست این کارخانه باید منظم آن را چک کنید، اگر جایی نیاز به تعمیر دارد، آن را برطرف کنید و همینطور بیش از حد توان کارخانه از آن بار نکشید! کارخانه بدن ما وقتی بهتر کار می‌کند که در شرایط منظم عمل نماید.

غذاهای مؤثر در تنظیم کردن چربی خون؟

چند ماده غذایی و راهکار موثر در تنظیم چربی خون:

1. آب پرتقال: آب پرتقال می‌تواند سطح LDL خون را به سادگی کاهش دهد و چربی خون تنظیم شود.
2. خوردن غذا در شش وعده سبک به جای سه وعده سنگین: وقتی که شما غذای خود را در شش وعده مصرف کنید میزان کلسترول دریافتی شما کاهش می‌باید. اما همزمان میزان کالری بیشتری دریافت می‌کنید. برای اینکه کالری اضافی تبدیل به چربی نشود وعده‌های شما کافیست سرشار از میوه و سبزیجات باشد!
3. اضافه کردن سبوس به نان‌های خود: سبوس یک بافت مخصوص به اسم گلوسیدهای پیچیده دارد که وقتی وارد بدن می‌شوند باعث افزایش HDL در بدن می‌شود و همین موضوع کمک می‌کند که کلسترول بد شما کاهش یابد.
4. روغن زیتون: افرادی که دیابت دارند با کمک روغن زیتون می‌توانند کلسترول بد خود را کاهش دهند. اگر شما فردی هستید که دیابت ندارد، بهتر است که همراه روغن زیتون سرکه نیز مصرف نمایید. این کمک می‌کند که بدنی سالم داشته باشید!
5. جایگزین کردن عسل به جای قند و شکر و مربا: مصرف عسل کمک می‌کند شما میزان کلسترول خوب بدنتان را افزایش دهید. فقط یک دوره 16 روزه می‌تواند اثرات مفید عسل را به شما نمایش دهد. همچنین مصرف عسل سکته مغزی و بیماری‌های مختلف قلب را کاهش می‌دهد.
6. انواع حبوبات به‌خصوص لوبیاها: حبوبات منبع فیبر هستند، فیبر دشمن کلسترول بد می‌باشد!
7. انواع میوه و سبزیجات مختلف
8. اسپیرولینا: حتما تا به حال راجب جلبک اسپیرولینا شنیده‌اید. اگر هم هنوز نمی‌دانید که چیست کافیست مقاله جلبک اسپیرولینا را مطالعه نماید. به طور خلاصه اسپیرولینا نوعی جلبک تک سلولی با خواص بی‌شمار است که با مصرف روزانه بین 2 تا 5 گرم از آن، افراد دارای فشار خون علائم مثبت زیر را دریافت می‌کنند:

خواص اسپیرولینا برای کاهش کلسترول خون:

• تا 10 درصد کل کلسترول خون افراد کاهش می‌یابد
• بین 5 تا 13 درصد باعث افزایش چربی خوب یا همان HDL در بدن می‌شود
• سطح تری‌گلیسیرید خون را حداقل 16 درصد کاهش می‌دهد
• چربی‌های خطرناک خون را تا 11درصد کاهش می‌دهد
• باعث افزایش سوخت و ساز در بدن و در نتیجه چربی سوزی می‌گردد

آیا باید اسپیرولینا را به لیست کاهش دهنده‌های چربی خون اضافه نمود؟

طی مطالعات انجام شده نتایج تاثیر مثبت جلبک اسپیرولینا مثبت بوده است. اما به‌دلیل بررسی دوزهای مختلف در سنین مختلف، هنوز به‌طور قطعی نمی‌توان گفت که با چه میزان مصرف می‌توان نتیجه دلخواه را بدست آورد. علاوه بر این باید به میزان اسپیرولینای موجود در مکمل‌های مختلف دقت کنید که میزان مورد نیاز را دریافت کنید. و همیشه به‌خاطر داشته باشید که مکمل‌ها را از جاهای مطمئن تهیه کنید که خطر وجود فلزات سنگین در محصول نباشد.

نکته آخر: حتما برای مصرف اسپیرولینا در افراد دیابتی با پزشک مشورت شود.

در ادامه می‌توانید به این لینک برای مطالعه بیشتر مراجعه کنید.